Geçtiğimiz günlerde Anadolu hayat ve Emeklilik tarafından küçük birikim amaçlı olarak bireysel emeklilik sistemi’nin BES tercih edilebileceğini ima eden soru cevap tarzında reklama denk geldik. Bu reklamın özellikleri küçük birikimler yapmayı hedefleyen tüketicileri yanlış yönlendirdiğini düşündüğümüz için de bu makalenin konusu bir anda ortaya çıkıverdi.
Bireysel emeklilik, en basit haliyle katılımcılar adına fon alınmasıdır. Belki duymuşsunuzdur. BES için yöneltilen hisse senedine dayalı emeklilik yatırım fonlarının 2011 performansı hayal kırıklığı yarattı. 2.6 milyonu aşan katılımcı sayısıyla her geçen gün genişleyen BES’teki fonların büyük bölümünün son 1 yılda katılımcısına getiri sağlamamış olması üzücü bir durum. Ayrıca BES katkı paylarının sadece belli bir kısmı yatırıma yönlendiriliyor. BES’te her ay hesabınızdan veya kredi kartınızdan çekilen katkı paylarının azami yüzde 8’iyle sınırlı olmak üzere Yönetim gideri kesintisi, fon varlıkları üzerinden günlük azami yüzbinde 10 olarak kesilen fon işletim gideri kesintisi var.
2011 yılında BES’e başlamış birisi emeklilik yatırım fonunda hisse senedine dayalı bir fon tercih etmişse, BES yasal kesintileri ve yatırım yaptığı fonun düşen performansıyla beraber, birikim olarak kendisinin yatırdığından çok daha düşük bir tutara sahip olacaktır. Öte yandan aynı dönemde bir altın hesabı açıp, BES’e ödediği katkı payı kadar her ay altın almış olsaydı, %25 oranında bir kazanç söz konusu olacaktı.
Birkaç istisnai durumda dışında küçük birikim amaçlı olarak bireysel emeklilik sistemi’nin tercih edilmesini doğru bulmuyoruz. Konuyla ilgili yorumlarımızı alt başlıklar halinde sıralamaya çalıştık.
BES yönetim giderleri hesap işletim ücreti ayarında BES sisteminde aylık ödenen 100 TL’lik bir katkı payından bir sigorta şirketi 6 TL Yönetim gideri kesiyor. Bunda üst yasal sınır %8 ancak bir inceleme yaptığımızda bu tutarda katkı paylarında ortalama %6 oranında bir katkı payı kesildiğini gördük. Bu rakamı bir seneye yaydığınızda gelen yıllık bir tutar birikim ayırdığınız tutardan emeklilik şirketi tarafından kesiliyor. Bu tutar ortalama bir banka tarafından kesilen yıllık hesap işletim ücretine yakın bir miktar. Bankaların uyguladıkları hesap işletim ücretlerinin haksız olduğuna inanıyorsanız, bu ücrete yaklaşımınızın ne olur bilemiyoruz. Fon yönetim ücreti, giriş çıkış aidatlarıyla beraber küçük birikimlerini değerlendirmek için BES’e giriş yapan bir tüketici için astarı yüzünden pahalıya geliyor.
BES alternatifleri bankalarda mevcut ancak bankalar farkında değil
TEB tarafından yakın zamanda çıkartılan marifetli hesap veya onun muadili ING bank’ın turuncu hesap uygulamalarında herhangi bir hesap işletim ücreti yok. Hatta bunlar bankacılık masraf ve ücretlerinin çoğundan arındırılmış ürünler. Yani giriş çıkış aidatları, fon yönetim ücreti bulunmuyor; çünkü bu hesaplar bir nevi vadeli hesap. Tamam BES’teki gibi vergi avantajı yok ama BES’te de belirlenen sürelerden önce ayrılmanız durumunda %15’lik bir stopaj söz konusu.